Język czeski

Czeski język

Koniecznie to, na co czekacie, a co jest bardzo złożonym zjawiskiem. Długo zbierałem się, żeby w ogóle zacząć pisać, gdyż uważam, że jest to tak wielkie zagadnienie, że nie dam rady wszystkich moich spostrzeżeń ując w jednym wpisie. Ale postaram się  ująć kilka najważniejszych zagadnień i mam nadzieje, że nie będzie bardzo chaotycznie.

1.Początek.
Zaczęło się od tego, że kilka lat temu pracując nad morzem, odwiedziły mnie czeskie turystki. Chciały kupić wodę Żywiec jabłkową. Gdy o nią poprosiły usłyszałem tylko słodkie: „Jabliczko voda”… Umarłem.

2.Czeska wizyta.
Później przyjechał do mnie, jak już wiecie, kolega, czechofil, który trochę mówił mi po czesku, wysyłał smsy, pisał na gg.

3.Czeskie filmy.
Najpierw oglądałem wszystkie dostępne w PL – niestety zawsze z lektorem. Gdy udało się dostać jakiś z napisami, najpierw był uśmiech, później zdziwienie, jaki to dziwny język.

4.Czeskie portale społecznościowe.
Przyszedł czas na samodzielną naukę czeskiego. Dosłownie samodzielną – na podstawie filmów i słownika. Uznałem, że nie ma to jak „żywy język” i założyłem sobie profil na czeskim portalu  ciężko było, ale pół roku, rok i już PISAŁEM dobrze. Po przyjeździe do Czech okazało się, że piszę świetnie a mówić NIE UMIEM!!! To było straszne. Nie miałem jednak nikogo w Polsce z kim mógłbym rozmawiać po czesku.

5.Przyjazd do Republiki.
Jeśli masz już znajomość języka ( z tego rocznego kursu, który sam sobie zrobiłem) wystarczył około miesiąc żeby zacząć płynnie mówić po czesku. Teraz już myślę po czesku i ciężko mi czasem znaleźć polskie odpowiedniki słów.

Čeština – jest to bardzo bogaty język. Bogaty aż do bólu. I nie śmieszny – nigdy nie mów że czeski jest śmieszny. Jeśli uważacie, że polski jest trudny, czeski jest trudniejszy bardziej niż myślisz. Inna składnia, inna odmiana przez przypadki, a często w ogóle niezrozumiała odmiana wyrazów. Chcesz się uczyć czeskiego? Musisz odrzucić polskie reguły gramatyczne. Co jest najbardziej zaskakujące? BOGACTWO czeskiego.

W 935 roku na Morawę przybyli z Bałkanów Cyryl i Metody i „przynieśli” zmodyfikowany język, który później zmienił się na końcu w coś przypominającego ówczesny język czeski. Jednak w 1620 roku po klęsce pod Białą Górą, język czeski został za okupacji zastąpiony językiem niemieckim. Panowanie Niemców zupełnie zniszczyło češtinę, językiem czeskim mówił tylko lud na głębokiej wsi a wszystko było zgermanizowane. Odrodzenie przyszło w 1867 roku, gdy Frantisek Palacky napisał książkę „Dzieje narodu czeskiego w Czechach i na Morawach”, najpierw po niemiecku, później po czesku. Od tego czasu cestina wróciła do łask. Niemieckie słowa zastąpiono czeskimi. Z racji tego, że język czeski zupełnie wymarł, jechano na wieś, spisywano te staroczeskie dialekty i wprowadzano „w obieg”. Zdumiewający jest fakt, że twórcy tzw. Czeskiego Odrodzenia, brali polskie księgi i czerpali z polskich słów tworząc swoje „nowe” czeskie słowa. Dlatego te dwa języki są do siebie tak podobne.

Bogactwo cestiny polega m.in. na tym, że na jedno nasze słowo PRZEPRASZAM w Czechach istnieje PIĘĆ różnych czeskich słów/zwrotów, a każde trzeba użyć w innej sytuacji!!!

Promiň – gdy żałuję i przepraszam.
Omluvam se – gdy przepraszam za np. spóźnienie.
Pardon – gdy na kogoś potracę, np w sklepie.
Z dovolenim – gdy chcę przejść, np. w tramwaju.
Prosim Vas – gdy pytam o drogę.

Kolejnym przykładem jest słowo TERAZ  – są przynajmniej trzy różnie czeskie wyrazy na to nasze jedno.

Następnym zagadnieniem jest różnica, kiedy wyrazy są „spisovne” a kiedy potoczne. Inaczej mówi się na ulicy, a inaczej w telewizji.
Przykład: CIĄGLE – pot. furt, tv: pořad
ZNÓW – pot. zase, tv: opět. Przykłady można mnożyć.

Inna ważną kwestią jest fakt, że niektóre wyrazy brzmią tak samo, a znaczą zupełnie co innego. Na to trzeba bardzo uważać. Nasze szukać w Czechach oznacza PIERDOLIĆ!!!
nasze pachnie – w CR znaczy śmierdzi! Itd.

I najważniejsza kwestia – rzekoma „Śmieszność” czeskiego języka. Ta śmiezność wynika z niewiedzy. Rozwala mnie zupełnie profil na Facebooku Drevny Kocur, gdzie moderator co chwila każe przetłumaczyć swoim 32 tysiącom fanom jakiś wyraz. Jest to żałosne i mnie osobiście nie śmieszy. Jak może śmieszyć przetłumaczenie wyrazu parasolka na „szmaticzku na paticzku”? Albo zamiast wiewiórki Drevny Kocur? Owszem, niektóre PRAWDZIWE wyrazy zaskakują, ale każdy czeski wyraz jest czymś uzasadniony – swą etymologią albo praktycznością.
Przykład: komputer – počitač. (počitat – liczyć, wszak na początku komputer służył wyłącznie do liczenia).

Na czym polega praktyczność czeskiego języka? Ano na tym, że jak my mówimy: Miastem najbardziej wysuniętym na zachód jest miasto X, Czesi powiedzą „Nejzapadnejším městem je X”. Prawda, że fajnie?

Jeśli Was śmieszy czeski, musicie wiedzieć, że Czechów też bardzo śmieszy polski. Chyba bardziej oni śmieją się z nas. Hitem tu jest nasze „Bolek i Lolek”, nasz zachód (zachod w Czechach to kibel/sracz/toaleta), nasze głównie ( kojarzy się z czeskim hovno – gówno) i oczywiście SZUKAĆ

Teraz kilka innych zajefajnych przykładów:

Barák

Jak Czech nam powie „Mate krasný bárak” lub się zapyta „Bydlíte v bytě nebo v baráku.” to nie należy uciekać się do rękoczynów i obrażać, bo on mówi „Ma Pan ładny dom” lub pyta „Czy Państwo (Pan) mieszkają w mieszkaniu czy w domku?”

Blb

Krótkie i zwięzłe, ale jakie wymowne, to po czesku – głupek.

Čerstvý

Czyta się czerstwy ale znaczy świeży. Tak to nie samowite ale Czesi na codzień jedzą „čerstvé” pieczywo!

Dámy, Páni

Napisy na toaletach w Czechach – Panie, Panowie. Napisy te często mylą turystów z Polski, ale, co ciekawe, Czesi z kolei nie wiedzą, co oznaczają kółeczko i trójkącik na drzwiach polskiej toalety.

Divák

Nie dziwak, ale widz.

Domovník

To nie nasz domownik, ale po prostu gospodarz domu lub pospolicie – cieć. Natomiast nasz domownik to po ichniemu spolubydlící.

Jeptiška

Zakonnica, mniszka.

Kára

To nic złego, to potocznie – dobry samochód, coś jak fura po naszemu.

Květen

Nazwa miesiąca, ale nie IV, ale V, to po prostu nasz maj. A nasz kwiecień to po ichniemu duben.

Láska

Miłość. A słynna Láska nebeská to miłość niebiańska. Natomiast nasza laska po ichniemu to np. kus.

Levák

Wcale nie lewicowy radykał, ale zwykły mańkut.

Nápad

Pomysł. Nasz napad to po czesku přepadení.

Odbyt

Zbyt, dział zbytu, po czesku można więc kogoś posłać do odbytu. Po czesku odbyt to konečník.

Opakovaný, opakované

To też nie znaczy to, co by się wydawało, tylko – powtórny, powtórnie. Nasze opakowanie, opakowany to po ichniemu obal, obalený

Páchne, páchnout

To znaczy śmierdzi, śmierdzieć. Dlatego lepiej nie mówić do Czeszki „Pani ładnie pachnie” – można oberwać. Po czesku pachnie to voní.

Panna
To po czesku dziewica. Dlatego, że Czesi dali nam chrzest – mamy ich modlitwy i mówimy: Maryja Panna, czyli dziewica.

Podvodník
To nie marynarz okrętu podwodnego, ale oszust. Zresztą marynarz po czesku też jest ładnie námořník, a okręt podwodny to ponorka.
Pokuta

Poprava

To nie polepszenie, ale coś wręcz przeciwnego. Poprava to po czesku wykonanie wyroku śmierci, egzekucja.

PORUCHA !!!

Awaria, jeszcze lepsze są zestawienia z tym słowem np. Porucha na rypadle !!!

Rozpustná káva

Brzmi zachęcająco i ciekawie, ale to zwykła kawa rozpuszczalna.

Rypadlo – Koparka

Sklep
Jak w Czechach poślą kogoś do sklepa, to znaczy, że masz iść do piwnicy, a nie na zakupy. Nasz sklep to po ichniemu obchod.

Smyk
To nie maluch, szkrab, ale poślizg.

Starost
To nie starość, ale kłopot, problem. Starość to stáří .

Statek
To nie statek, jak by się zdawało, ale gospodarstwo, majątek ziemski. Statek np. morski to loď .

Šukat

Wymawia się „szukat”, ale z szukaniem nie ma nic wspólnego, to znaczy, przepraszam, pierdolić, nasze szukać to po czesku hledat.

Tajemnice, tajemník
To też nie to, co się wydaje. To sekretarz, np. sekretarz partii, redakcji. Tajemnica to po ichniemu tajemství.

Úroda

To też nie to, co słyszymy i myślimy, ale zbiory, plony. Nasza uroda to po ichniemu krása.

Záchod

Ubikacja, klozet, w sumie to niuans, ale nasz zachód (strona świata) to po czesku západ.

Zákoník

Nie mnich, ale kodeks, np. kodeks cywilny to po czesku Občanský zákoník, a kodeks karny to Trestní zákoník. Bierze się to stąd, że po czesku prawo i ustawa to zákon.

Myślę, że na razie wystarczy. Ktoś kiedyś powiedział, że w obecnych czasach warto inwestować w egzotyczne języki – czeski się z pewnością do nich zalicza 

Na koniec niesamowite:

„Strč prst skrz krk”

(w słowie skrz nie wymawiamy rz ale r i z jak w Tarzanie).

To znaczy „Wetknij palec w gardło”.